Các khoản thu – chi tài chính trong doanh nghiệp và cách kiểm soát

December 24, 2025

‍

Trong quá trình vận hành doanh nghiệp, bên cạnh hoạt động bán hàng và cung ứng dịch vụ, các khoản thu – chi tài chính luôn tồn tại song song và tác động trực tiếp đến kết quả kinh doanh. Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp chỉ tập trung quản lý doanh thu bán hàng mà xem nhẹ các khoản thu từ tài chính hoặc chi phí tài chính phát sinh, dẫn đến tình trạng số liệu kế toán thiếu nhất quán, khó kiểm soát và tiềm ẩn rủi ro khi quyết toán cuối năm.

Bài viết này phân tích toàn diện bản chất thu – chi tài chính, những vấn đề thường gặp trong ghi nhận kế toán và vai trò của việc minh bạch hóa số liệu tài chính trong doanh nghiệp hiện đại.

1. Thu – chi tài chính trong doanh nghiệp là gì?

1.1. Khái niệm thu tài chính trong hoạt động doanh nghiệp

Thu tài chính là các khoản thu không đến trực tiếp từ hoạt động bán hàng, mà phát sinh từ việc sử dụng vốn, tiền và các công cụ tài chính của doanh nghiệp. Nhóm thu này thường được phản ánh trong doanh thu hoạt động tài chính trên báo cáo kết quả kinh doanh.

Các khoản thu tài chính nếu không được ghi nhận đầy đủ và đúng kỳ sẽ làm sai lệch lợi nhuận kế toán, đặc biệt trong các kỳ có biến động lớn về dòng tiền.

1.2. Các khoản thu tài chính thường phát sinh

Trong thực tế, các khoản thu tài chính phổ biến bao gồm:

Lãi tiền gửi ngân hàng (không kỳ hạn, có kỳ hạn)
Lãi cho vay nội bộ hoặc cho đối tác vay
Chênh lệch tỷ giá có lãi
Thu nhập từ đầu tư tài chính ngắn hạn, dài hạn

Trong đó, việc ghi nhận đúng hạch toán nhận lãi tiền gửi ngân hàng là nghiệp vụ rất thường gặp nhưng lại dễ bị bỏ sót hoặc ghi nhận sai thời điểm nếu doanh nghiệp không theo dõi sát sao sao kê ngân hàng.

1.3. Chi tài chính và phạm vi ghi nhận

Chi tài chính là các khoản chi liên quan đến việc huy động và sử dụng vốn, bao gồm lãi vay, lỗ tỷ giá, chiết khấu thanh toán cho khách hàng. Các khoản chi này thường phát sinh âm thầm nhưng có tác động lớn đến lợi nhuận nếu không được kiểm soát.

2. Các khoản chi tài chính phổ biến và rủi ro đi kèm

2.1. Lãi vay và áp lực chi phí tài chính

Đối với doanh nghiệp sử dụng đòn bẩy tài chính, lãi vay ngân hàng là khoản chi tài chính thường xuyên. Khi doanh thu không tăng tương ứng, chi phí lãi vay sẽ làm giảm biên lợi nhuận và ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh.

2.2. Lỗ tỷ giá và rủi ro thị trường

Các doanh nghiệp có giao dịch ngoại tệ thường phát sinh chênh lệch tỷ giá. Nếu không đánh giá và hạch toán đúng, lỗ tỷ giá có thể bị dồn vào cuối năm, khiến kết quả kinh doanh biến động mạnh và khó giải trình.

2.3. Chênh lệch thu – chi tài chính ảnh hưởng thế nào đến lợi nhuận?

Phần chênh lệch giữa thu tài chính và chi tài chính là yếu tố quan trọng tác động đến lợi nhuận trước thuế. Trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp vẫn tăng trưởng doanh thu bán hàng nhưng lợi nhuận lại giảm do chi phí tài chính vượt quá thu tài chính.

Việc phân tích chênh lệch này là cơ sở để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn và đưa ra các quyết định tài chính phù hợp.

3. Kiểm soát thu – chi tài chính và minh bạch báo cáo cuối năm

3.1. Vì sao thu – chi tài chính thường khó kiểm soát?

Một số nguyên nhân phổ biến khiến thu – chi tài chính khó kiểm soát gồm:

Không đối chiếu thường xuyên với sao kê ngân hàng
Ghi nhận kế toán không đúng kỳ
Thiếu quy trình phân loại và theo dõi chi tiết
Phụ thuộc nhiều vào xử lý thủ công cuối kỳ

Những hạn chế này thường chỉ bộc lộ rõ vào thời điểm lập báo cáo tài chính năm.

3.2. Vai trò của việc xác định kết quả tài chính cuối năm

Cuối năm tài chính, doanh nghiệp cần tổng hợp toàn bộ doanh thu, chi phí và thực hiện kết chuyển để xác định kết quả kinh doanh. Việc thực hiện đúng hạch toán lãi lỗ cuối năm giúp đảm bảo số liệu báo cáo phản ánh trung thực tình hình tài chính và là cơ sở cho việc ra quyết định năm sau.

Nếu số liệu thu – chi tài chính không minh bạch, kết quả lãi lỗ sẽ không phản ánh đúng hiệu quả hoạt động thực tế của doanh nghiệp.

3.3. Yêu cầu minh bạch tài chính trong doanh nghiệp hiện đại

Trong bối cảnh doanh nghiệp ngày càng chịu sự giám sát chặt chẽ từ cơ quan quản lý, đối tác và nhà đầu tư, minh bạch tài chính không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc. Việc kiểm soát tốt thu – chi tài chính giúp doanh nghiệp:

Hạn chế rủi ro sai sót khi quyết toán
Nâng cao uy tín với ngân hàng và đối tác
Chủ động trong quản trị dòng tiền và lợi nhuận

4. Quản lý thu – chi tài chính hiệu quả với phần mềm kế toán LV-DX Accounting

Thu – chi tài chính là nhóm nghiệp vụ có ảnh hưởng lớn nhưng thường bị xem nhẹ trong quản trị doanh nghiệp. Việc ghi nhận không đầy đủ hoặc không đúng kỳ các khoản thu, chi tài chính có thể khiến lợi nhuận bị sai lệch và làm giảm chất lượng báo cáo tài chính. Doanh nghiệp cần xây dựng quy trình kiểm soát chặt chẽ và minh bạch hóa số liệu ngay từ đầu kỳ để tránh rủi ro dồn vào cuối năm.

Để hỗ trợ doanh nghiệp quản lý thu – chi tài chính, tự động hóa các bút toán kết chuyển và lập báo cáo chính xác, phần mềm kế toán LV-DX Accounting cung cấp hệ thống hạch toán đồng bộ, kết nối ngân hàng và báo cáo tài chính theo chuẩn kế toán Việt Nam. Tham khảo chi tiết tại: https://lacviet.vn/lv-dx-accounting/

Bài viết cùng chủ đề:

‍

Lạc Việt